Trypanosomoza amerykańska

Pochodzą one z podrodziny Triatominae i znane są jako benchuca, vinchuca, chipo, barbeiro oraz "całujący robak". Trypanosomoza występuje w Ameryce Północnej (głównie w biednych rejonach wiejskich Meksyku) oraz w Ameryce Południowej.

Trypanosomozę wywołuje świdrowiec Trypanosoma cruzi przenoszony przez wspomniane już pluskwiaki. Żywią się one ludzką oraz zwierzęcą krwią. Do zarażenia dochodzi na ogół wskutek ukąszenia (zazwyczaj w okolicach twarzy).

Obok powstałej rany owady pozostawiają swoje odchody, które w efekcie drapania przenoszone są do rany, co prowadzi do zakażenia.

Zarażenie spowodowane może być także transfuzją krwi, transplantacją narządów, przeniesieniem pasożyta w trakcie ciąży przez łożysko do płodu (w niektórych rejonach Brazylii choroba ta odpowiedzialna jest za 13% martwych urodzeń i poronień), karmieniem mlekiem matki lub spożyciem zanieczyszczonego przez owady pokarmu.

Jeśli do zarażenia doszło bezpośrednio przez pluskwiaki, choroba rozwija się już po 8-10 dniach od ukąszenia. W przypadku innej drogi zakażenia ma to miejsce w ciągu 20-40 dni.

Trypanosomoza amerykańska może przyjąć dwie postaci: ostrą i przewlekłą. Początkowo występuje faza ostra trwająca od 4 do 6 tygodni. Następnie przechodzi w stadium przewlekłe, jednak objawy pojawiają się tylko u 10-30% chorych. Wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, iż są zarażone.

Stosunkowo często faza ostra przechodzi wbrew swojej nazwie dość łagodnie. Trypanosomoza jest bardzo niebezpieczna u noworodków, ponieważ może doprowadzić do obrzęku mózgu, a w konsekwencji do zgonu.

Postać ostrą rozpoznać możemy przede wszystkim po pojawieniu się na skórze zaczerwienionych guzków lub guzów powstałych w efekcie ukąszenia. Jeśli ugryzienie miało miejsce w pobliżu oczu wystąpić może tzw. objaw

Romany, czyli obrzęk powieki i okolic oka, zapalenie spojówek oraz powiększenie przyusznych węzłów chłonnych.

Pozostałe objawy charakterystyczne podczas fazy ostrej to gorączka, bóle głowy, mdłości, wymioty, biegunka, ogólne zmęczenie, a także powiększenie wątroby lub śledziony. Początkowy etap trypanosomozy cechuje się relatywnie niską śmiertelnością, bowiem ma ona miejsce w przypadku niecałych 5% chorych.

Faza przewlekła to kolejny poziom trypanosomozy. Większość zarażonych nie odczuwa już żadnych objawów, jednak u części z nich choroba powoduje uszkodzenia narządów wewnętrznych, co niekiedy ujawnia się dopiero po wielu latach.

Zazwyczaj dochodzi do zajęcia mięśnia sercowego (w 20-30% przypadkach) lub przewodu pokarmowego (8-10%). Prawdziwą rzadkością jest, by choroba objęła oba organy.

Objawy świadczące o zajęciu serca to kołatanie i zaburzenia rytmu serca, zawroty głowy, duszności spowodowane niewydolnością krążenia oraz ból zamostkowy, który nie jest związany z chorobą niedokrwienną serca.

Na zajęcie przez trypanosomozę  układu trawiennego wskazuje przede wszystkim powiększenie jego niektórych części, zazwyczaj przełyku i jelita grubego.

Powoduje to trudności w przełykaniu i oddychaniu, chroniczne zaparcia i bóle żołądka, kaszel, czkawkę oraz aspirację treści żołądkowej do płuc, co prowadzi do zachłystowego zapalenia płuc.

Niekiedy w przebiegu fazy przewlekłej dochodzi do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, czego objawem jest demencja.

Rozpoznanie trypanosomozy najłatwiejsze jest podczas fazy ostrej i polega przede wszystkim na wykazaniu obecności pasożyta we krwi. Aby tego dokonać należy wykonać rozmaz krwi oraz przeprowadzić biopsję mięśnia lub węzła chłonnego.

Leczenie najbardziej skuteczne jest w pierwszej fazie choroby. Aby osiągnąć najlepsze efekty powinno być rozpoczęte odpowiednio wcześnie. Obecnie stosuje się zazwyczaj dwa leki: benznidazol i nifurtmoks. Niestety, są one bardzo toksyczne i niejednokrotnie powodują poważne skutki uboczne.

Z tego powodu leczenie koniecznie musi być prowadzone pod opieką lekarza. Ponadto, coraz większa liczba pasożytów uodparnia się na działanie wymienionych leków.

Liczne są badania nad nowymi środkami, jednak wywołują one zbyt duże działania niepożądane. Poza tym ich koszt jest bardzo wysoki, co mogłoby jedynie utrudniać leczenie.

W fazie przewlekłej terapia ma jedynie charakter objawowy. Na tym etapie choroby niemożliwe jest już całkowite wyleczenie, można jedynie łagodzić występujące symptomy. W zależności od tego, które organy zostały zajęte stosuje się m.in. leki przeciwarytmiczne i elektrostymulację serca (w przypadku uszkodzenia serca) oraz leczenie chirurgiczne (przy zajęciu jelit).

Przewlekła niewydolność serca spowodowana przez trypanosomozę kwalifikuje chorego do przeszczepu serca. Niestety, następstwa choroby ujawniające się w fazie przewlekłej, mimo leczenia mogą skrócić życie zarażonego nawet o 9-10 lat.

Nie opracowano dotąd skutecznej szczepionki, która wspomogłaby walkę z trypanosomozą amerykańską. Niektóre źródła wskazują jednak, że wynaleziono ją jeszcze w latach 70., lecz jej wprowadzenie miało okazać się zbyt kosztowne.

Niezależnie od tego należy przede wszystkim skupić się na działaniach prewencyjnych. Wybierając się do krajów Ameryki Południowej warto zainwestować w nieco droższy hotel, którego standardy pozwolą nam uniknąć nadmiernego kontaktu z owadami.

Ponadto, niezwykle ważna jest dbałość o higienę, a jeśli mieszkamy lub spędzamy urlop na wsi albo w hostelu koniecznie zaopatrzmy się w moskitiery.

W walce z chorobą stosowane są specjalne farby i spraye zawierające insektycydy zwalczające pluskwiaki. Najbardziej istotna jest chyba jednak poprawa warunków mieszkaniowych i higienicznych ludności zamieszkującej tereny, na których występuje trypanosomoza.

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy trypanosmozy amerykańskiej