HIV - Ludzki wirus niedoboru odporności

Wirus HIV należy do grupy retrowirusów, oznacza to, że ma charakterystyczna budowę ? nie posiada DNA, tylko RNA, które dopiero po zagnieżdżeniu się w organizmie przekształca się w DNA. Dzięki temu uzyskuje zdolność rozmnażania się. Wirus po wtargnięciu do ustroju atakuje pewne typy leukocytów, co powoduje uszkodzenie białych krwinek, a w rezultacie upośledzenie działania układu odpornościowego nosiciela.

Trzy drogi zakażenia

Wirus HIV przenosi się trzema drogami, należy jednak pamiętać, że w każdym z tych trzech wypadków do zakażenia niezbędna jest wymiana krwi lub płynów ustrojowych pomiędzy nosicielem a osobą zdrową.

Zainfekowanie może nastąpić wtedy, gdy dojdzie do bezpośredniego kontaktu krwi lub płynu z organizmu nosiciela, na przykład spermy z krwią lub płynem ustrojowym osoby zdrowej. Najczęściej do takiej sytuacji dojść może podczas stosunków płciowych, także tych homoseksualnych.

Matka zarażona wirusem HIV może przekazać go swojemu dziecku. Dochodzi do tego zwykle dopiero podczas porodu, jednak może zdarzyć się także sytuacja, kiedy krew płodu zostanie zainfekowana już w macicy.

Ocenia się, że do takiego zakażenia dochodzi w 20 ? 30% przypadków, jednak można zmniejszyć to ryzyko nawet do 1 ? 2%. Wymaga to przyjmowania odpowiednich leków podczas ciąży oraz zastosowania cesarskiego cięcia zamiast porodu siłami natury.

Trzecią drogą zakażenia wirusem HIV jest wprowadzenie do organizmu osoby zdrowej krwi lub płynów ustrojowych nosiciela. Może do tego dojść między innymi podczas wykonywania zastrzyków, dlatego notuje się tak duży odsetek zakażeń wśród narkomanów. Zanim zaczęto badać krew, przygotowaną do transfuzji, zdarzało się, że pacjenci, u których przetaczano krew byli zakażani tym wirusem. Dzisiaj nie zdarzają się takie incydenty, gdyż krew przed transfuzją jest dokładnie badana.

Objawy

Niestety samo zakażenie wirusem HIV może następować całkowicie bezobjawowo, a nosiciel nawet przez kilkanaście lat może nie zdawać sobie sprawy ze swojej choroby i nieświadomie zakażać inne osoby. Chorobę tę możemy podzielić na trzy etapy, które następują chronologicznie ? zakażenie wczesne, zakażenie objawowe oraz pełnoobjawowe AIDS.

Zakażenie wczesne

Może przebiegać całkowicie bezobjawowo, a więc jest niezwykle niebezpieczne dla otoczenia nosiciela. Może ono trwać od półtora roku do nawet piętnastu lat. Zwykle jednak okres ten wynosi osiem lat, potem choroba przechodzi do kolejnego stadium.

Jednak u około 50 ? 90% zainfekowanych zakażenie przebiega jako ostra infekcja i ma objawy podobne do tych, które występują przy grypie. Pierwsze symptomy pojawiają w okresie od dwóch do ośmiu tygodni od zarażenia. Chory skarży się na gorączkę, powiększenie węzłów chłonnych oraz bóle mięśni i stawów. Może pojawić się plamisto ? grudkowa wysypka, owrzodzenia w jamie ustnej a także zapalenie gardła.

Na tym etapie niemożliwa jest odpowiednia diagnoza, ponieważ objawy są mało charakterystyczne i mogą wskazywać na inne schorzenia. Dlatego chory, który był narażony na infekcję wirusem HIV powinien poinformować o tym lekarza, który będzie mógł zlecić odpowiednie testy.

Zakażenie objawowe

Jest kolejnym etapem choroby, podczas którego dochodzi do stopniowego obniżenia odporności u chorego. Objawia się on między innymi grzybicą występującą w jamie ustnej lub pochwie, półpaścem oraz chorobami zapalnymi miednicy. Pojawiają się także gorączka oraz biegunka.

Pełnoobjawowy AIDS

To ostatnie stadium zakażenia wirusem HIV. Jego objawy mogą obejmować wszystkie narządy chorego oraz wszystkie układy organizmu. Pacjenci w tym stadium mają skłonność do zachorowań na nowotwory, zapalenie płuc, gruźlicę oraz posocznicę. Pojawiają się zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, choroby układu pokarmowego oraz zaburzenia krzepnięcia krwi. W rezultacie pacjent umiera, ponieważ jego uszkodzony układ odpornościowy nie jest w stanie odpowiednio się bronić.

Leczenie

Bardzo długo medycyna pozostawała bezsilna w walce z wirusem upośledzenia odporności. Przełom nastąpił w 1996 roku, kiedy wprowadzono terapię antyretrowirusową HAART. Polega ona na podawaniu choremu kilku leków, które atakują wirusa na różnych etapach jego rozwoju i dzięki temu hamują jego rozmnażanie się.

Kuracja ta przyczynia się do znacznego zmniejszenia ilości cząsteczek wirusa we krwi, w niektórych przypadkach prowadzi nawet do takiego stanu, kiedy są one niemożliwe do wykrycia podczas badania krwi. Pozwala to na odbudowę systemu odpornościowego pacjenta oraz jego powrót do zdrowia oraz codziennych zajęć.

Terapia taka pozwala na utrzymanie pacjenta w zdrowiu nawet przez lata, niestety ma wiele skutków ubocznych. Na początku stosowania mogą pojawić się biegunki oraz wymioty, jednak nie można przerywać stosowania, gdyż wtedy kuracja nie da żadnych rezultatów. Chory musi przyjmować tabletki codziennie o stałej porze i niestety musi pogodzić się z tym, że leczenie będzie musiał kontynuować do końca życia, ponieważ do tej pory medycyna nie znalazła metody całkowitego wyleczenia choroby. 

Profilaktyka

Jedynym sposobem zapobiegania zarażeniu wirusem HIV jest unikanie sytuacji i zachowań, które stwarzają ryzyko infekcji. Należy zrezygnować ze stosunków seksualnych z nieznanymi partnerami oraz upewnić się co do tego, że partner seksualny nie jest nosicielem wirusa. Przed zakażeniem (w pewnym stopniu) może chronić prezerwatywa, jednak jej skuteczność w tym wypadku wynosi tylko 80 ? 95%. Należy także powstrzymać się przed dożylnym braniem  narkotyków, aby ograniczyć możliwość zarażenia się przez kontakt z zainfekowaną krwią.

Wciąż nie są nam znane metody całkowitego wyleczenia zakażenia wirusem HIV, dlatego bardzo ważne jest odpowiednia profilaktyka, a przede wszystkim zdanie sobie sprawy z ryzyka infekcji. W leczeniu tej choroby kluczową rolę odgrywa jej wczesna diagnoza, dlatego jeśli masz podejrzenie, że mogło u ciebie dojść do zakażenia ? natychmiast skontaktuj się z lekarzem.

Autor: Agnieszka Witek