Choroby wywołane przez parwowirus B19

Parawirus B19 - drogi przenoszenia i zakaźność

Jedynym rezerwuarem zakażenia dla ludzi są inne zakażone osoby. U niektórych osób z obniżoną odpornością dochodzi do zwiększonej ilości wirusa w organizmie przez dłuższy okres czasu. Taka osoba jest źródłem zakażenia. Drogą przenoszenia się parwowirusa B19 jest głównie droga kropelkowa. Możliwą drogą zakażenia - aczkolwiek są to przypadki o wiele rzadsze - jest krew. Wirus może przedostać się przez łożysko na płód.

Od momentu zakażenia wirusem do mementu wystąpienia pierwszych objawów związanych z zakażeniem może upłynąć 2 tygodnie. W czasie trwania pierwszych objawów - tzw. objawów zwiastunowych (objawy typowe dla przeziębienia) - przypada czas, kiedy osoba chora zaraża innych w swoim otoczeniu. Czas trwania okresu zakaźności to 7 dni. Kiedy pojawia się osutka (objawy skórne zakażenia parwowirusem B19), wtedy kontakt z chorym jest bezpieczny, ponieważ osoba zakażona przestaje zarażać. Opisana zakaźność dotyczy rumienia zakaźnego ? najczęstszej choroby, którą wywołuje ten wirus. W przypadku zespołu grudkowo-krwotocznego ?rękawiczek i skarpetek? wraz z pojawieniem się objawów skórnych zakażenia, nie kończy się okres w którym chory zaraża. Z kolei w przełomie plastycznym chory zaraża tydzień przed pojawieniem się objawów choroby.

Parwowirus B19 jako przyczyna chorób

Rumień zakaźny

Najczęściej parwowirus B19 jest przyczyną rumienia zakaźnego. Rumień zakaźny określany jest też jako zespół spoliczkowanego dziecka (to ze względu na rumień pojawiający się na twarzy u dzieci) oraz choroba piąta (ze względu na uszeregowanie jej jako piątej w szeregu chorób objawiającej się wysypką u dzieci). Przede wszystkim jest to choroba dotycząca wieku dziecięcego.

Rumień zakaźny w początkowej fazie choroby manifestuje się gorączką oraz bólem mięsni i głowy, a także objawami typowymi dla zapalenia górnych dróg oddechowych (katar, kaszel, zapalenie gardła). Potem mamy do czynienia z osutką - manifestacja na skórze w postaci rumienia na twarzy, a po kilku dniach rozprzestrzenia się on na inne okolice ciała. Choroba dotyczy głównie dzieci.

Zespół grudkowo-krwotocznych ?rękawiczek i skarpetek?

Pod tą tajemniczo brzmiącą nazwą kryje się zespół objawów, wywołanych parwowirusem B19, który dotyczy wyłącznie rąk i stóp. Osutka, która w przypadku dzieci dotyczy twarzy oraz na kolejnych etapach choroby innych części ciała, w tym przypadku dotyczy jedynie rąk i stóp. W przypadku tej choroby możemy zaobserwować również wykwity na błonie śluzowej jamy ustnej. Wykwity skórne na dłoniach sprawiają wrażenie, jakby chory miał założone rękawiczki. Podobnie ze stopami. Wyraźna granica skóry objętej wykwitami od skóry zdrowej, sprawia wrażenie założonych skarpetek na stopy. Stąd też choroba nazywana jest zespołem rękawiczek i skarpetek.

Niedokrwistość z przyczyn zakażenia parwowirusem B19

Zakażenie wirusem ma wpływ na układ krwiotwórczy, ponieważ jego namnażanie odbywa się głównie w komórkach układu czerwonokrwinkowego. W wyniku niewystarczającej odpowiedzi układu odpornościowego, a co za tym idzie niemożności zwalczenia wirusa, na skutek przewlekłego działania wirusa na niektóre komórki krwi, może dojść do przewlekłej niedokrwistości. Wśród chorób związanych z układem krwionośnym najczęściej wymienia się przełom aplastyczny.  Jest to ciężki stan ogólny. Manifestuje się gorączka i wymiotami. Zaobserwować można bladość śluzówek. Objawem tego stanu jest również zażółcenie - łagodna żółtaczka. Powodem tego typu anemii jest intensywne namnażanie się parwowirusa B19, który prowadzi do zniszczenia komórek krwiotwórczych.

Kobiety w ciąży a parwowirus B19

Przebyte zakażenie parwowirusem B19 powoduje trwałą odporność. W związku z tym najczęściej chorują dzieci. Warto więc zwrócić uwagę, że około 6 % do 80% kobiet w ciąży ma nabytą odporność. Wśród kobiet, które tej odporności nie mają, istnieje ryzyko, że w trakcie ciąży dojdzie do infekcji parwowirusem B19. Jeżeli dojdzie do zakażenia nie oznacza to automatycznie, że infekcja dotyczyć będzie również płodu. Ryzyko zakażenie płodu wynosi około 30% - dotyczy to drugiego trymestru ciąży - w tym czasie ryzyko jest największe. Jeżeli płód zostanie zakażony, nie oznacza to wcale, że będzie to miało negatywne konsekwencje dla dziecka. Kiedy dojdzie do zakażenia płodu, ryzyko obumarcia płodu ocenia się na 10%. Obumarcie nastąpić może na skutek obrzęku płodu, ciężkiej niedokrwistości, niewydolności serca, zapalenia mięśnia sercowego.

Leczenie zakażonego płody parwowirusem B19

W przypadku podejrzenia zakażenia parwowirusem B19 przez matkę, przeprowadza się odpowiednie badania w celu określenia, kiedy do infekcji doszło. Najbardziej niebezpieczne jest zakażenie płodu przed 20. tygodniem ciąży. Kiedy stwierdza się zakażenie, zwiększa się częstotliwość monitorowania płodu pod kątem wystąpienia obrzęku. Jeżeli do 30. tygodnia nie zaobserwuje się zmian chorobowych płodu, istnieje bardzo małe ryzyko, że wirus odbije się niekorzystnie na zdrowiu dziecka. Można  przeprowadzić pobranie krwi pępowinowej . W przypadku stwierdzenia niedokrwistości,  istnieje możliwość przeprowadzenia transfuzji wewnątrzmacicznej - jest to metoda pozwalająca leczyć obrzęk uogólniony płody spowodowany zakażeniem. Taka metoda leczenia ma wysoką skuteczność.

Zakażenie parwowirusem B19 błędnie interpretowane jako różyczka - zagrożenia w ciąży

Warto zwrócić również uwagą na inne zagrożenie w czasie ciąży związane z parwowirusem B19. Rumień zakaźny, który jest konsekwencją zakażenia tym wirusem, może zostać pomylony z objawami skórnymi podczas przechodzenia różyczki. W latach 70. i 80. XX wieku  nie było jeszcze dostatecznej wiedzy na temat parwowirusa B19.  Szerzej poznany został 20 lat po odkrycia przez Cossarta w 1974 roku. Istnieje więc możliwość, że kobieta w dzieciństwie chorowała z powodu zakażenia parwowirusem B19 a mylnie zinterpretowano to jako różyczka. Ze względu, że różyczka przebyta w trakcie ciąży stanowi duże zagrożenie dla płodu, wskazane jest - najlepiej jeszcze przed planowaną ciążą - przeprowadzić badania, które wykażą, czy kobieta chorowała na różyczkę i w związku z tym nabyła odporność, czy nie ma tej odporności.

W jaki sposób leczy się choroby wywołane przez parwowirusa B19?

Nie ma metody leczenia przyczynowego zakażenia parwowirusem B19. W sytuacjach szczególnych, jak w przypadku infekcji płodu, stosuje się transfuzję, o czym zostało już wspomniane wyżej. U dzieci i osób dorosłych stosuje się leczenie objawowe, przede wszystkim leki przeciwgorączkowe. W przypadku gdy w efekcie działania wirusa dojdzie do zapalenia stawów (głównie w przypadku zakażeń u osób dorosłych), dodatkowo stosuje się leki łagodzące ból stawów. Dodatkowe środki są wdrażane w przypadku przewlekłej niedokrwistości oraz przełomu aplastycznego.

Warto mieć świadomość, że w przeważającej liczbie infekcji choroby wywołane przez parwowirusa B19, mają łagodny przebieg (z wyjątkiem osób o nieprawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego). Choroba ustępuje samoistnie. Zakażenie często nie daje żadnych objawów. W niektórych przypadkach osutka może nawracać. Taka sytuacja może mieć miejsce nawet przez kilka miesięcy. Podobnie - jeżeli zakażenie parwowirusem przebiegało wraz z zapaleniem stawów - możemy odczuwać dolegliwości związane ze stawami nawet przez kilka miesięcy.

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy chorób wywołanych przez parwowirusa B19